KORRUPSİYANIN İFŞA OLUNMASINDA SOSİAL MEDİA: TƏSİRLƏRİ VƏ ROLU

“Uğur” Gənclərin Maarifləndirilməsi İctimai Birliyi antikorrupsiya mədəniyyətinin formalaşdırılması məqsədilə ölkəmizdə görülən işlərə həsr olunan tədbir keçirib. Tədbir Azərbaycan Respublikası Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyələşdirdiyi “Ali məktəb tələbələri arasında antikorrupsiya mədəniyyətinin formalaşdırmasına media məlumatlarının təsirinin öyrənilməsi və tədbirlərin təşkili” layihəsi çərçivəsində baş tutub. Layihənin əsas məqsədi korrupsiyaya qarşı mübarizədə vətəndaş dəstəyi, iştirakçılığı və ayıqlığını təmin etməklə antikorrupsiya mədəniyyətinin formalaşmasına töhfə verməkdir.

   Birliyin sədri, hüquq üzrə fəlsəfə doktoru Əlövsət Allahverdiyev çıxışı zamanı medianın korrupsiyanın qarşısının alınmasında rolundan danışdı. O, bildirdi ki, korrupsiyanın qarşısının alınması ilə bağlı medianın ictimai məlumatlılığı artırmaq və korrupsiya halları haqqında məlumat vermək üçün ikili rolu var. Bu prosesi gücləndirə biləcək bir neçə amil mövcuddur:

  1. Medianın müxtəlif mülkiyyətçilərə məxsus olmasını təmin etmək üçün mexanizmlər müəyyən edilməlidir;
  2. Jurnalistlər xəbərləri düzgün  işıqlandırmaq və təqdim etmələri üçün yetərli dəstəyə malik olmalıdırlar;
  3. Bir çox gənc və kövrək demokratik ölkələrdə media təcrübəsi o qədər məhduddur ki, məsələn, mətbuat şurasının yaradılmasında ciddi problemlər olur;
  4. Korrupsiyanın qarşısını almaq üçün uğurlu strategiyalar məmurun inhisarını və diskresiya səlahiyyətlərini azaltmağa, eyni zamanda onun hesabatlılığını gücləndirməyə çalışmalıdır.

     Daha sonra çıxış edən hüquq üzrə fəlsəfə doktoru, ekspert Səyyad Məcidov gənclərdə antikorrupsiya mədəniyyətinin formalaşmasına və medianın buna təsir imkanlarının öyrənilməsinə diqqəti yönəltdi. O, bildirdi ki, KİV, xüsusilə, sosial media korrupsiyaya qarşı mübarizədə mühüm rola malikdir, çünki o, dövlət və özəl sektordan hesabatlılıq və şəffaflıq tələb edə bilər. Mətbuat azadlığı ilə korrupsiya arasında əlaqəni nümayiş etdirən bir neçə araşdırma var (Bolsius, 2012; Brunetti və Weder, 2003; Chowdhury, 2004; Fardig, Andersson və Oscarsson, 2011). Hökumətin fəaliyyəti dizayn və ya defolt olaraq qeyri-şəffaf olduğu yerlərdə media dövlət sektorunun korrupsiyası haqqında məlumat verir. Kütləvi informasiya vasitələri, xüsusən də araşdırma jurnalistikası korrupsiyanın ictimai nəzarətə çıxarılmasında və cəzasızlığa qarşı mübarizədə mühüm rol oynayır. Bu, İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatının KİV və araşdırma jurnalistikasının roluna dair hesabatında (2018) öz əksini tapıb.

      S.Məcidov sonda qeyd etdi ki, korrupsiya ilə bağlı KİV-lər də qlobal səviyyədə mərkəzi yer tutur. Korrupsiyanın aşkarlanmasında jurnalistlərin nə dərəcədə köməklik göstərə biləcəyi medianın azad və müstəqil olub-olmamasından asılıdır. Media xəbərləri və jurnalistikanın korrupsiyanın aşkar edilməsində effektiv rol oynaması üçün media azad və müstəqil olmalıdır. Sosial media ənənəvi media ilə müqayisədə daha geniş əlçatan hesab olunur və yuxarıdan aşağıya nəzarətə daha davamlıdır. Sosial media təhlil, şərh və təbliğat formasında məlumat verməklə, araşdırmalar və kraudsorsing vasitəsilə korrupsiya ilə mübarizə aparır. Sosial media qondarma “vətəndaş jurnalistikası” üçün çıxış yolu təqdim edir, çünki vətəndaşların korrupsiya ilə bağlı məlumat verə biləcəyi bir neçə sosial media platforması var və bu, hökumət orqanları və ya jurnalistlər tərəfindən araşdırılır. Ekspert ictimai rəyin formalaşdırlmasında sosial medianın kifayət qədər gücə malik olduğunu qeyd etdi və bildirdi ki, sosial media korrupsiyanın ifşa olunmasında böyük gücə malikdir.